Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ (Α΄ 81) ο ν. 4800/2021 για τη μεταρρύθμιση του Οικογενειακού Δικαίου, στο οποίο περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων σημαντικών, και οι διατάξεις για τη συνεπιμέλεια των τέκνων μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου ή τη διάσταση των γονέων. Οι αλλαγές είναι πολλές και ουσιώδεις και απαιτούν προσοχή κατά την εφαρμογή τους. Είναι δε ευτυχές ότι ο δικηγόρος του Γραφείου μας, Κωνσταντίνος Πλιάτσικας, υπήρξε μέλος της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που επεξεργάστηκε το κατατεθέν νομοσχέδιο.
Συνοπτικά οι αλλαγές που εισάγονται με τον νόμο είναι οι εξής:
1. Κατοικία του τέκνου
Με το άρθρο 3 του νόμου προβλέπεται ότι ο ανήλικος έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του και, σε περίπτωση που οι τελευταίοι δεν έχουν τη ίδια κατοικία, ο ανήλικος έχει κατοικία εκείνη του γονέα με τον οποίο διαμένει.
2. Άυλο συναινετικό διαζύγιο
Με το άρθρο 4 εισάγονται σημαντικές αλλαγές στο συναινετικό διαζύγιο, του οποίου η διαδικασία ψηφιοποιείται. Συγκεκριμένα, προβλέπεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής κατάρτισης της συμφωνίας των συζύγων για τη λύση του γάμου μπορεί να υπογραφεί και με ηλεκτρονικά μέσα. Η σχετική συμφωνία κατατίθεται σε Συμβολαιογράφο, ο οποίος συντάσσει πράξη που βεβαιώνει τη λύση του γάμου. Πλέον, και η συμβολαιογραφική πράξη βεβαίωσης της λύσης του γάμου, που συντάσσεται 10 μέρες μετά την κατάθεσή της στον συμβολαιογράφο, μπορεί να γίνει και με ηλεκτρονικά μέσα, δηλαδή να εγκρίνεται από τα συμβαλλόμενα μέρη και τους δικηγόρους τους εξ αποστάσεως, χωρίς να είναι απαραίτητο να προσέλθει κάποιος στον Συμβολαιογράφο.
Εάν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για τη λύση του γάμου απαιτείται και η σύναψη συμφωνίας των γονέων με την οποία πρέπει να ρυθμίζουν την κατανομή της γονικής μέριμνας των τέκνων, τον τόπο διαμονής των τελευταίων, την επικοινωνία τους με τον άλλο γονέα και τη διατροφή τους. Και η συμφωνία αυτή, που ισχύει κατ’ ελάχιστο για δύο έτη, εάν είναι αυτοτελής παραδίδεται στο συμβολαιογράφο και επικυρώνεται από αυτόν είτε με την παρουσία των γονέων στο συμβολαιογραφείο είτε εξ αποστάσεως με ηλεκτρονικά μέσα.
Τα σχετικά με τις ψηφιακές διαδικασίες λύσης του γάμου θα προβλεφθούν σε Υπουργική Απόφαση που πρόκειται να εκδοθεί.
3. Κοινή άσκηση της γονικής μέριμνας και ιδίως της επιμέλειας (συνεπιμέλεια) μετά τη λύση του γάμου
Η σημαντικότερη αλλαγή που επέρχεται με τον ν. 4800/2021 είναι η εισαγωγή της συνεπιμέλειας ως τρόπου άσκησης της επιμέλειας των τέκνων μετά τη λύση ή την ακύρωση του γάμου ή τη διάσταση των γονέων.
Πλέον, οι γονείς θα ασκούν από κοινού και εξ ίσου τη γονική μέριμνα και, άρα, την επιμέλεια των τέκνων. Θα μπορούν, δηλαδή, να αποφασίζουν από κοινού για το μέλλον των παιδιών τους. Πάντως, ο γονέας με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο θα αποφασίζει για τις συνήθεις πράξεις επιμέλειας, την τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή για πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα.
Ο παραπάνω κανόνας της συνεπιμέλειας κάμπτεται όταν οι γονείς αποφασίσουν να κατανείμουν διαφορετικά τη γονική μέριμνα των τέκνων, οπότε θα μπορούν να αναθέτουν την αποκλειστική επιμέλεια σε κάποιον από τους δύο και να ορίζουν τον γονέα με τον οποίο και τον τόπο στον οποίο θα διαμένει το τέκνο, καθώς και την επικοινωνία του άλλου γονέα με το τέκνο.
Αν τα μέρη διαφωνούν κατά την άσκηση της συνεπιμέλειας, η διαφωνία επιλύεται, κατ’ αρχάς, με την προσφυγή στη διαμεσολάβηση και τελικά από το δικαστήριο, το οποίο θα αποφασίζει για την κατανομή της γονικής μέριμνας, την εξειδίκευση της άσκησής της ή την ανάθεσή της αποκλειστικά σε κάποιον από τους γονείς. Προκειμένου να εξεύρει τη λύση που εξυπηρετεί καλύτερα το συμφέρον του τέκνου, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή την προσφυγή των συζύγων σε διαμεσολάβηση, ενώ λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του τέκνου και τους δεσμούς με τους γονείς και τους αδελφούς του.
Πάντως, οι αποφάσεις οι σχετικές με την ονοματοδοσία του τέκνου, το θρήσκευμα, την υγεία και την εκπαίδευσή του (εφόσον επηρεάζουν το μέλλον του) λαμβάνονται υποχρεωτικά και από τους δύο γονείς από κοινού.
4. Αλλαγή του τόπου διαμονής του τέκνου
Για τη μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου, όταν αυτή επιδρά ουσιωδώς στην επικοινωνία με τον άλλο γονέα, απαιτείται είτε έγγραφη συμφωνία των γονέων είτε δικαστική απόφαση που επιτρέπει τη μεταβολή.
5. Τεκμήριο επικοινωνίας στο 1/3 του χρόνου
Με το άρθρο 13 ν. 4800/2021 ορίζεται ότι, κατά τεκμήριο, ο χρόνος επικοινωνίας του γονέα που δεν διαμένει με το τέκνο δεν μπορεί να είναι λιγότερος από 1/3 του συνολικού χρόνου. Αποκλεισμός ή περιορισμός της επικοινωνίας, είναι δυνατό να διαταχθεί από το δικαστήριο μόνο εάν συντρέχουν εξαιρετικά σοβαροί λόγοι, ιδίως αν ο γονέας κριθεί ακατάλληλος να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας.
Επιπλέον, οι γονείς απαγορεύεται να αποκλείουν την επικοινωνία των τέκνων με τους αδελφούς, τους ανιόντες τους. Μάλιστα, δεν επιτρέπεται ο αποκλεισμός των τέκνων από το να επικοινωνούν με τρίτα πρόσωπα με τα οποία έχει αναπτυχθεί κοινωνικοσυναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης.
6. Κακή άσκηση της γονικής μέριμνας
Με το άρθρο 14 απαριθμούνται ενδεικτικά οι περιπτώσεις κακής άσκησης της γονικής μέριμνας. Τέτοιες συνιστούν:
α. η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και διατάξεις δικαστικών και εισαγγελικών αρχών που αφορούν το τέκνο ή προς την υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας,
β. η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς,
γ. η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με κάθε άλλο τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας,
δ. η κακή άσκηση και η υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα,
ε. η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλει τη διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε
μεταξύ των γονέων,
στ. η καταδίκη του γονέα, με οριστική δικαστική απόφαση, για ενδοοικογενειακή βία ή για εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
Εάν συντρέχει κάποια ή κάποιες από τις παραπάνω περιπτώσεις, το δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει τη γονική μέριμνα, ολικά ή μερικά ή να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο για τη διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου.
Άλλωστε, σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις, τέτοια μέτρα μπορεί να διατάσσονται και από τον Εισαγγελέα.
7. Μεταβατικές διατάξεις για τις εκκρεμείς υποθέσεις και για όσες έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση
Οι παραπάνω διατάξεις θα εφαρμόζονται για όλες τις υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον δικαστηρίων και για τις οποίες δεν έχει ήδη εκδοθεί αμετάκλητη δικαστική απόφαση.
Μάλιστα, συμφωνίες των γονέων που έχουν συναφθεί μέχρι την έναρξη εφαρμογής του νόμου μπορούν να μεταρρυθμίζονται δικαστικά, ύστερα από αίτηση ενός από τους γονείς, υπό την προϋπόθεση ότι η αγωγή θα ασκηθεί εντός δύο ετών από την έναρξη ισχύος του νόμου.
8. Έναρξη ισχύος του νόμου
Οι παραπάνω διατάξεις του νόμου ισχύουν από 16-9-2021, εκτός από τη διάταξη που αφορά στον τρόπο και το περιεχόμενο του συναινετικού διαζυγίου, η οποία αρχίζει από τη δημοσίευσή του (22-5-2021).
Εάν επιθυμείτε να λάβετε πληροφορίες και να προβείτε σε σχετικές ενέργειες για την αναμόρφωση των οικογενειακών σας σχέσεων μπορείτε να καλέσετε στο 2310220377 ή να στείλετε μήνυμα στο info@pliatsikaslaw.gr.